ساخت سوله به روش سازه های فلزی با سقف شیب دار که بر اساس محاسبات فنی در انواع و اشکال مختلف طراحی و تولید می شوند، گفته می شود. این سازه های شیب دار برحسب نوع کاربرد، ابعاد متفاوتی دارند. از سوله ها، در پوشش دهانه های بزرگ و در ساختمان های صنعتی و کشاورزی مثل کارخانه ها، انبارها، آشیانه های هواپیما، تعمیرگاه ها، سالن های ورزشی، پارکینگ ها، مرغداری ها، دامداری ها، فروشگاه ها و موارد دیگر استفاده می شود. نکته مهم در مورد این سازه ها، مقرون به صرفه و مناسب بودن قیمت سوله است که باید نسبت به نوع کاربرد و ابعاد بسیار دقت نمود.
غالباً جهت ساخت سوله صنعتی و ساخت سالن های صنعتی از قطعاتی با ابعاد متغیر استفاده می شود که وزن و ابعاد این قطعات با توجه به نوع کاربری هر واحد صنعتی تغییر می یابد که مهمترین عوامل مؤثر در وزن و تناژ نهایی سوله های صنعتی عبارتند از موقعیت مکان مورد نظر جهت ساخت آنها از نظر سرعت وزش باد، بیشترین میزان بارش برف، ارتفاع ستون ها، دهانه سالن و در صورت لزوم ساخت جرثقیل سقفی.
به بیان دیگر، سوله سازی یک سازه ی فولادی پیش ساخته است که در سراسر جهان بیشترین کاربرد را داشته و در بیش از ۹۰ درصد انبارها، ورزشگاه ها، صنایع، سالن های تولید کارخانجات و … کاربرد دارد. سوله بر اساس ابعاد دهانه، ارتفاع، طول و میزان تحمل بار برف و میزان سرعت وزش باد منطقه در زمان طراحی به اشکال گوناگونی تغییر می یابد.
مهمترین اصل جهت اقتصادی نمودن هر سفارش، آگاهی از میزان واقعی ابعاد مذکور و پیش بینی موارد مورد نیاز است. بسیار واضح است که بهترین محاسبات طراحی اعضای سوله هم بدون نیاز به رعایت کیفیت جوشکاری، زنگ زدایی و رنگ آمیزی علمی یا کارگذاری صحیح اجزا، استفاده از پیچ و مهره و سایر اتصالات استاندارد، فاقد کارآیی و استحکام لازم خواهند بود.
به طور کلی می توان اجزای به کار رفته در سوله سازی را به موارد زیر تقسیم بندی نمود:
شکل های سوله بر اساس طرح های موجود
در این بخش به بیان انواع سوله که بر اساس شکل آنها تقسیم بندی می گردد، می پردازیم:
در این بخش به بیان انواع سوله سازی از نظر قرارگیری دهانه می پردازیم:
در این بخش به انواع سوله صنعتی از نظر وزن می پردازیم:
در سازه های صنعتی اغلب ازسوله هاس سبک استفاده می شود که معمولاً از نوع خرپایی دو بعدی و سه بعدی هستند. سوله های سبک کاربرد بیشتری نسبت به نوع سنگین دارند و معمولاً می توان در همه جا از آنها استفاده کرد. معمولاً در سردخانه ها و گاوداری های صنعتی از این نوع سازه استفاده می شود. به سولههای سبک،سوله سبک خرپایی نیز گفته می شود. از آنجایی که این سازه ها به روش های جدید مهندسی طراحی می شوند، از پروفیل چهارگوش (ST37) تشکیل می شوند و استقامت بالایی دارند. در این سازه، مصرف فلز فولاد کمتر می شود و به همین دلیل دارای قیمت پایین تری است.
سوله سنگین به دو دسته بتنی و فلزی تقسیم می شود که که زمان اجرای سوله فلزی سریع تر از بتنی است. زیرا در نوع بتنی حدود چند روز نیاز است تا بتن آماده شود. اما در نوع فلزی آن پس از آماده شدن شالوده (فونداسیون) سازه، می توان ستون ها و رفترهای سقفی و … را روی شالوده سوار کرد. اما به لحاظ قیمت، سوله فلزی قیمت بیشتری دارد زیرا از فولاد تشکیل می شود که قیمت فولاد در بازار کنونی ایران بیشتر از بتن می باشد. به همین دلیل اکثر افراد به سراغ سوله بتنی می روند که برای مقاومت بالا از قطعه های تیر ورقی استفاده می شود تا استقامت بیشتر شود.
سوله سبک از پروفیل های لوله ساخته شده و به همین دلیل وزن آنها نسبت به دیگر روش ها کمتر است. در مقابل مقاومت سوله سنگین پایین نیست. البته سولههای سبک با روش های خرپایی ساخته می شوند. اما معایب سوله سبک بیشتر در زمینه قیمت ساخت آنها در ابعاد خاص و محدود است. ضمن اینکه گاهی استفاده از مصالح سبک و مقاوم می تواند موجب بروز ضررهای مالی برای کارفرما شود.
ساخت کلی سوله به دو بخش تقسیم‌بندی می‌شود. بخش اول آن مراحل اداری است که همانند هر ساخت‌وساز دیگر باید طی شود و بخش دوم آن به عملیات اجرایی مربوط می‌شود. در ادامه با مراحل ساخت سوله آشنا می‌شویم.
مرحله اول: اخذ جواز لازم برای ساخت
برای ساخت سوله همانند هر بنای دیگر باید جواز لازم را کسب کنید. درواقع اخذ مجوز در ساخت‌وساز و بهره‌برداری سوله کمی زمان‌بر و پیچیده است، چراکه باید در هر منطقه، شرایط و ضوابط آنجا را به‌خوبی رعایت کرد. حالا سؤال اصلی اینجاست که مجوز ساخت سوله را باید از کجا دریافت کرد؟ دریافت مجوز به نوع فعالیت سوله و همچنین سازمان‌های بالادستی مربوط می‌شود. این سازمان‌ها اعم از وزارت کشاورزی، وزارت بهداشت و سازمان صنایع می‌باشند.
برای ساخت‌وساز سوله قبل از اینکه اقدام به خرید تجهیزات کنیم باید مجوزهای لازم را دریافت کنیم. در مرحله اول برای این کار باید طرح توجهی آماده کرد و آن را به سازمانی که قصد دریافت مجوز را دارید ارائه دهید. طرح توجیهی یک طرح کلی است تا نشان دهد هدف از ساخت سوله و کاربری آن چیست. همچنین اشاره‌ای به مصالح و نوع سازه‌ای که می‌خواهیم در ساخت سوله استفاده کنید دارد. اگر در این مرحله سازمان مربوطه با طرح شما موافقت کند می‌توانید مابقی مراحل احداث را شروع کنید.
مرحله دوم: آماده‌سازی زمین برای ساخت
بعد از اخذ مجوزهای لازم برای ساخت باید زمینی که برای ساخت سوله مناسب است را آماده کنید. زمینی که برای این کار انتخاب می‌شود، باید برخی مشخصات لازم را داشته باشد و شرکت سازنده سوله آنها را تائید کند. به‌طوری‌که زمین سوله باید بخش قابل‌توجهی از هزینه‌ها را شامل شود. زمانی که قصد خرید زمین را دارید باید شرایط و فاکتورهای مهمی ازجمله دسترسی به آب، برق، گاز، موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی، دسترسی به حمل‌ونقل و جاده و… را در نظر بگیرید.
علاوه بر این نوع کاربری سوله در آماده‌سازی زمین موردنظر اهمیت زیادی دارد. سوله‌ها نیز در دو نوع سبک و سنگین هستند و برای مصارف سبک می‌توانید سوله خرپایی احداث کنید. این سوله‌ها بیشتر برای مصارف غیر سنگین کاربرد دارند و هزینه ساخت‌وسازشان نیز بسیار پایین است.
مرحله سوم: خاک‌برداری
در این مرحله شما باید عملیات خاک‌برداری را شروع کنید. البته قبل از خاک‌برداری باید وزن سوله را مشخص کنید و جنس خاک توسط آزمایشگاه‌های مهندسی تعیین شود. در ادامه این مرحله باید هنگام خاک‌برداری سطح زمین کاملاً تراز شود تا بعداً مشکلی درروند کار پیش نیاید.
مرحله چهارم: اجرای فونداسیون
فونداسیون سوله در اغلب موارد قبل از ساخت به کاربری و وزن آن بستگی دارد. به‌طوری‌که این مرحله یکی از مهمترین مراحل ساخت سوله به شمار می‌رود. اگر زمان ساخت محاسبات لازم را به‌درستی انجام ندهید، منجر به فروریختن و درنتیجه کج شدن سوله می‌شود.
مرحله پنجم: نحوه نصب سوله
معمولاً سازهایی مثل سوله در محل کارخانه ساخته می‌شوند و بعد از انتقال به محل مونتاژ می‌شوند. نحوه طراحی سوله از اهمیت بالایی برخوردار است و برای ساخت به نیروی متخصص و متبحر دارد. در ابتدا ستون‌های سوله نصب می‌گردند و بعدازآن قسمت‌هایی مثل پرلین ها، بادبندها و قطعات دیگر نصب می‌شوند و سوله تکمیل می‌شود. بعد از اینکه سازه اصلی سوله را برپا کردید باید مراحلی مثل: نصب ورق، نصب پنجره و درب و دیوارکشی و… انجام شود.
مرحله ششم: تکمیل تأسیسات سوله
تا این مرحله بنای اصلی سوله بناشده اما هنوز آماده بهره‌برداری نیست و به تکمیل بیشتر نیاز دارد. در مرحله بعدی باید تأسیسات سوله از لحاظ مکانیکی و برقی نصب شوند. میزان این تأسیسات و نوع آن به کاربری سوله بستگی دارد. موارد دیگری مانند ژنراتور، موتورخانه، سیستم اطفای حریق، سیستم گرمایش و سرمایش، کابل‌کشی، اتاق کنترل، کنترل تردد و… در این مرحله از اقداماتی هستند که بایست انجام شوند.
مرحله هفتم: تکمیل و بهره‌برداری از سوله
به‌طور کلی زمانی که سوله تکمیل می‌شود، آماده بهره‌برداری می‌شود و می‌توانید از آن استفاده کنید. چنانچه برای اهداف و فعالیت‌های خودتان به احداث سوله نیاز دارید باید به این مسئله دقت داشته باشید که ساخت آن فرایندی است پرهزینه و دشوار. به همین علت باید نهایت دقت را در ساخت سوله داشته باشید و متخصص مورد اعتمادی را برای ساخت آن انتخاب کنید و از تجارب دیگر افراد در این زمینه استفاده کنید.
جمع بندی
سوله به عنوان یک سازه فولادی پر کاربرد در صنایع مختلف شناخته و مورد استفاده قرار می‌گیرد. سقف این سازه‌ها به صورت شیب‌دار و بدون استفاده از ستون در وسط سازه ایجاد می‌شود. سوله‌ها در بیشتر صنایع کاربرد دارند. انواع مختلف آن از گذشته تا الان بر اساس نوع کارایی، محل مورد استفاده، شکل ظاهری، ماده اولیه جهت ساخت در دسته‌بندی‌های مختلف تقسیم می‌شود. هر نوع از سوله‌ها با عملکرد و کارایی مشخص توسط مهندسین و متخصصان آگاه به دانش احداث آن ایجاد و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
